Obsfoto

Eyrarbakka er ein av dei mest trøysteslause småbyane på Island. Påstanden er sikkert fordomsfull, for kva veit eg om byens indre liv? Ein gong var det ein rik fiskeri- og handelsby som tok imot impulsar frå kontinentet via danske kjøpmenn som slo seg ned her. Tusen innbyggjarar på det meste, no halvert. Byen har mista butikkane, industrien og alle offentlege tenestetilbod. Ikkje ein gong minibanken fekk dei ha. Som plaster på såret har dei fått det største fengselet i Island. Turismen er også viktig.

For eit par år sidan vart Kristin Baldursdottir vide kjend for romamen «Karitas». Hovudpersonen kjem frå Eyrarbakka. Guiden på bygdemuseet fortel at det kjem turistar, ja heile busslaster, einast på grunn av Karitas.

I museet er det ein kopi av eit eldre maleri som ingen på museet kjenner originalen til. I si tid var det truleg altartavla i Haukadalskyrkja nær Geysir.

I eine enden av byen er fengselet; i andre enden to bussar som begge er ute av rute. Og påstanden frå somme forskarar er at den første europearen som oppdaga Amerika ikkje var Leif Eiriksson, men Bjarni Herjolfsson frå Eyrarbakka. Der fekk du den, Leif.

Seljalandsfossen på Sørvest-Island er majestetisk, men manglar den pondusen som Skogafoss har. Lange periodar utan regn gjer fossen kniplingsaktig og slingrete i vinden. Det er det vide landskapet i kombinasjon med fossen som skaper opplevinga. Og så kan ein gå bak fossefallet. Også her veltar turistane ut av bussen; eg kjenner dei att frå attraksjonar lenger aust. Det er nesten så eg får lyst å seia «Hei, kjekt å sjå deg att!»

Fotografisk er det uråd å få eit skikkeleg portrett av fossen når så mange menneske vrimlar omkring. Eg resignerer og byrjar å slå saman foss og turistar på bileta. I gamle dagar kunne ein turist spørja om eg kunne ta bilete av han saman med ein attraksjon. No ordnar dei det sjølve. Det kallast visst selfie.

Det står att tre innlegg frå Islands-reisa. Så er det slutt.

Det finst mektigare fossar på Island enn Skogafoss, men ingen så vakre. Med sine 15 x 62 meter dannar han eit rektangulært teppe mellom det bakkete innlandet og slettelandet under seg. Vatnet renn vidare som ei brei roleg elv ut i havet ikkje langt unna-

I fotobøker og -blad er Skogafoss ofte attgjeven som ei mjølkekvit sløra flate i svarte omgjevnader; eit uttrykk som ofte vert kalla 'fine art'. Eg hadde ikkje stativ med, og kan difor ikkje visa fossen på den måten. Ikkje ønskte eg det heller. Som vanleg vrimla det av turistar. Eg hadde kjempeflaks som på dette biletet slapp unna med dei to figurane som danner målestokken for fossen.

Det er bygt trapper opp dit fossen stuper utfor, og naturen kan ikkje dy seg for å plassera ein merkeleg lavafigur halvvegs oppe. Islendingane kan forresten ha ein merkeleg estetisk sans. Den kombinerte country- og cola-wagon står midt i nasjonalheilagdomen, og burde vore fjerna.

På Dyrólaey på sørenden av Island vert eg overmanna av det eg ser. Havet breier sine store kvite teppe over den svarte lavasanden. Store formasjonar av den vulkanske bergarten basalt heng over hovudet mitt utan å ramla ned. Menneska vert små her, og både vaksne og born frydar seg. Det inste av stranda er full av havslipte runde steinar. Her blir det sett opp små vardar tett i tett ved hovudnedgangen til stranda. Katharina har brukt mykje tid og mange steinar på å skriva namnet sitt i den kontrasterande sanden. Du kan kalkulera kor langt inn bølgjene strekker seg, og stå akkurat der sjøen når støvlesnuten din. Neste gong du prøver det same vert du kanskje våt langt oppover leggene. Så omfamnar ein kvarandre i pur glede over den store opplevinga.

I eine enden av Dyrhólaey stikk det ut eit høgt nes som er gjennombora av eit stort hol. I havet utanfor ligg fleire store basaltformasjonar.

Ein kort visitt til Fjallsárlón i enden av Fjalljökull. Den liknar på Jökullsárlón, men her vert isen liggande til han smeltar heilt. Ein vaskebrettveg fører fram til vatnet. Synet som møter oss er overveldande, der me står på eit høgdedrag og ser ned på vatnet. Nokre hundre meter frå parkeringsplassen blir floskelen 'tida står stille' gyldig her. Breen er svær, trass i at han berre er eit lite utspring av giganten Vatnajökull. Eg veit han flyt nedover, men eg kan ikkje sjå det. Heile landskapet er ugjestmildt. Is, lava. Det er ingen stad for dyrking av gulrøter, men her, under den milde seinsommarsola og dei mektige skyene, kunne eg vore i timevis.

Byen Vik er ein klassisk islandsk småby, og utgangspunktet for Dyrhólaey, ein av dei stadene på Island som har gjort størst inntrykk på meg. Både frå Vik og Dyrólaey ser eg landemerket Reynisdrangar, ein klippeformasjon nokre hundre meter frå land. Meir om Dyrólaey neste gong.

Jökulárslón er ein av dei store attraksjonane på Island. Breidamerkurjökull er ein arm av den store Vatnajökull som bokstaveleg tala går til sjøs. Breen kalvar i ei lagune. Dei majestetiske isformasjonane slepp ikkje ut før dei har smelta seg små nok til å koma ned den svært korte elva til havet.

Ved Jökulsárlón tømer buss etter buss sine lass av turistar. På stranda ventar eit amfibiefartøy på dei som vil ta turen inn mellom isen. Isen er også populær som bakgrunn for reklameopptak. Masseturismen er ikkje så påtrengande i september, så eg har ikkje kjensle av å gå i kø. Den dagen me var der, og kanskje også andre dagar, hadde hundrevis av makrell køyrt seg på land og låg daude eller gispande på sanden, både ved sjøen og i ferskvatnet i lagunen. Eg fekk inga forklaring på fenomenet, og såg heller ingen som tok risikoen på matauk. Bitar av breen duppar i havet eller ligg spreidde på dei vide strendene.

Notisbok og blyant er det lettaste tilleggsutstyret du har når du fotograferer. Eg trudde fjorårets Island-reise skulle sitja som klistra i hjernen på grunn av dei mektige opplevingane. Så viser det seg at det stadig ramlar bitar ut av puslespelet. Bileta er likevel ein god minnebank når eg hentar dei fram.

Höfn (uttalast Höbn) er ein fiskar- og reiselivsby på Søraustlandet med litt over 2000 innbyggjarar. Eg flotta meg litt med middag på hotellet; røykt and. Det smakte korkje fugl eller fisk. Ei fyldig suppe på folkelege Gamlabui var mykje betre.. I daglegvarebutikken vart eg ekspedert av ei trønderdame som hadde budd på Island i mange år utan å ta skade på språket sitt.

Den gamle kyrkja i sentrum er ein miserabel kasse av blekkplater og rusta tårn, men åndelege opplevingar er ikkje avhengig av det ytre. I inngangen blir eg møtt av Jesus med mikrofon i neven. Han seier ikkje noko. Ved preikestolen dominerer ein blid Pusur, malt på eit dørblad. Plassen innafor den mikroskopiske altarringen er fylt av pappmodellar av kyrkjer. Kyrkja hadde vore brukt til eit nyleg festarrangement i byen, men notisboka mangla opplysningar om kva som føregjekk. Gode krefter i byen arbeider for å få kyrkja restaurert, slik at ho kanskje på nytt kan få ein aura av heilagdom.

I båthamna – ikkje ein einaste lystbåt. Alt er konsentrert om fiske.

Ringvegen kring Island byr alltid på noko nytt, men stundom får ein lyst på ein avstikkar som muntrar opp. Me ville sjå og høyra havet brusa mot dei sørlandske strender. Stikkvegen var ikkje merka. For kvar hundre meter vart han smalare, meir humpete og svartare. Svart lavasand på alle kantar. Havet tyktest vera like langt unna. Etter lang rygging fekk me snudd den vesle Susuki'en utan firhjulstrekk og berga oss inn att på ringvegen eit par kilometer unna.

Dei fleste bruer på Island er einvegskøyrde, og gjerne med dekke av metallrister. Her og der dukkar det opp ei bensinpumpe, utan at me kan sjå busetnad i noko retning. Dei fungerer.

Ein tur på gode, lange strekningar er som å sjå svære panorama i sakte kino. Somme stader er me omgjevne av svart lava, andre stader har lavaen tjukke, lyst gule moseteppe. Ikkje gå utpå, du veit aldri når du set foten fast eit hol.

Ein gyvel er ein kraftig busk tettpakka av intenst gule blomar. Det er nesten heilagbrot å tenkja seg denne hageplanten i svart kvitt. Men alt går. Etter ein av mine siste vandringar kom eg heim med både gyvel og rhododendron på brikka. Sistnemnde kan også vera overveldande i sin fargeintensitet. Poenget er å laga ein liten serie om korleis bebuarane i burettslag og villastrok pyntar uteareala – nokon til glede for seg sjølv, andre er (kanskje) i tillegg motiverte av å laga ein skrytehage. Å fjerna fargane snur opp ned på heile hagekonseptet.

Så det vart gyvel i svart og kvitt. Det er ei formsak kor mykje ein gjer ut av det.

Dette innlegget er kort, og eit forvarsel om at det i ferietida kan bli litt lenger avstand mellom blogginnlegga. Bloggsjefen (fy for eit ord!) kan ikkje gå god for kva medbloggarane finn på. Me har alle tre eit ønskje om at dei som likar bloggen også fortel det til andre, og at bloggen kan bli eit forum for diskusjon om fotografi, om mogleg også litt i djupna.

God sommarferie til alle – og me held det gåande.

Fotokollegaen min, som lenge har late skogsfotoa sine liggja ute i ver og vind og vatn, stilte denne helga ut resultatet. Talar, minikonsert og bobler i glaset. Motig gjort. Fleire av bileta hadde noko hinsides og drøymande over seg, realistiske og samstundes hinsides realisme; eit lukka rom der larmen og stresset frå verda ikkje nådde inn, der tida hadde nok av tid og mytene godde fram i skuggane. Nokre av bileta kan du sjå på eit nyleg blogginnlegg, «Kvardagsskogen».

Vel heime att var det kome nokre eldre svenske fototidsskrift i hus. I eit av dei, 20 år gamalt, var det attgjeve eit foto teke av ein ihuga amatør som eg helste på nokre timar tidlegare. I eit endå eldre tidsskrift hadde ein nabo frå tida mi lengre inne i landet fått høg plassering i månadskonkurransen. Triveleg med slike uventa møte.

Triveleg også å møta det islandske landskapet, som her og der kan minna om det norske. Her er me i den kystnære fjellheimen i nord. Til tider er trafikken så liten at eg trur me har landet for oss sjølve. Eit skilt forkynner 14 prosent stigning. Litt seinare dukkar det opp eit skilt med 17 prosent. Grusveg, litt kaus i kantane. Tanken går til gamle gode Stalheimskleiva i Noreg. Så vippar me over bakketoppen og ser ned i eit mektig delta der blått hav stryk langs den svarte lavasanden. Så ei ny stigning, og eit nytt delta. Du allstyrandes, kor gjerne eg skulle vore nagla fast til dette landskapet. Litt, i alle fall.