Obsfoto

Det er meir omfattande enn dette, men det er eit døme på at eg leitar etter fleire motiv med liknande karakter når eg først har funne eitt. Dette er spor på jarnbjelkar. Eg trur eg søkajer opptak på ein eller anna kunstskule.

Ikkje det, nei.

I boka «Kamerakuren» seier lækjar og fotograf Torkil Færø at trongen til perfeksjonisme kan vera eit problem: «Hvis resultatet på død og liv må være perfekt, blir det vanskelig å komme i gang. Derfor er det så viktig å like og sette pris på den prosessen det er å fotografere, mer enn selve resultatet.»

Han tar også med  eitt sitat av Edward Munch: Dette kan bli et riktig godt bilde med tiden. Det mangler bare noen små feil for å bli riktig godt.

Denne bloggen hadde ikkje eksistert om kravet var perfeksjonisme.

Når sivilisasjonens lydar vert for påtrengande, reiser eg til ein stad der eg finn den fullkomne freden. Eit industriområde, eller det som i dag kallast ein næringspark. Først ruslar eg blant merkverdig vrakgods og finn mykje snadder for kamerabrikka. Ingen hast. Bilen står ved sjøkanten. Eg set meg inn, lar vindauga stå ope, skjenkjer te frå termosen og finn fram ein lefsepakke. Stille; eg er det einaste mennesket her.

Alt kan fotograferast, heiter det. Eg har aldri tenkt at griseriet i ein tom avfallskonteiner var noko fotomotiv, men eg fall for desse tre. Dette må vera venterommet til Dante's helvete, tenkte eg. Men dei har ein vitalitet som er vanskeleg å forklara. På den andre sida – lågare ned i næringskjeda er det ikkje mogleg å koma. Likevel, det ulmar av mikroliv der nede, sjølv om det kan ta fleire hundre år før alt er nedbrote.

Ein annan type kontainer er seksjonert for avfall som skal resirkulerast. Eg kan ikkje berre gå framom. Eg må inn. Og kva finn eg inst i mørke kroken, om ikkje ei frodig bregne som liknar på sisselrot? Kva har du her å gjera? Det må då finnast vekseplassar som er kjekkare enn dette? Men som det heiter: Bregnas vegar er uransakelege.

Når eg med liv og lyst (kanskje også litt ulyst) går inn for eit tema, så blir bloggen prega av det. Det er grenser for kor mange grinder som er interessante, og like eins er det grenser for kor mange forfalne hus eg kan presentera. Men begge deler viser endringar i samfunnet som kan vera problematiske. Grindene står for eit agrikulturelt fenomen som er i ferd med å bli borte, og hus i forfall viser at mennesket har fått god nok råd til å la verdiar gå til helvete. Eg kjem til å leita etterer grinder og forfall ei stund til, samstundes som eg må sjå etter motiv som kan vera meir positive.

Det kan vera greitt å spe på med ein smule humor. La no ho Ulla få nyta dei få årsmøta ho har att. Sverre var ein så gild og gjæv kar i bygda at han fekk eit eige rom på pensjonatet. Då Sverre var borte gjekk det også nedover med pensjonatet.

Det siste fotoet viser ein løeruin, men det viktigaste med biletet er kontrasten med himmelen. To tema kombinert; himmel og forfall.

Eg tenkte ikkje eg skulle bli så fanga, men no jaktar eg grinder både sør og nord for Bergen. Kanskje er det også nokre innafor byens grenser, for alt eg veit. Nyleg hadde eg ein todagars  og utbyterik tur til Nordhordland saman med ein svoger. Me kika ut glaset på kvar vår side av bilen medan køen bak oss vart lengre og lengre. Hadde gode vandringar, prate- og matpausar. Veret var på sitt finaste, endå det ikkje var optimalt (grått). Det vart alltid ein god prat med folk me møtte, enten ute på eit jorde eller på ein kafé.

På slike turar er det lett å falla for motiv som ikkje høyrer med til temaet, men det er godt med variasjonar. Både skyer og vegar er tema som alltid ligg i bakhovudet. Tida blir knapp når alt dukkar opp nesten samstundes. Det er lov å gle seg til fleire slike turar.

– Du går fram til mi inste grind / og eg går fram til di / Innanfor den er kvar av oss einsam, / og det skal vi alltid bli. – Aldri trenge seg lenger fram, / var lova som galdt oss to. / Anten vi møttest tidt eller sjeldan / var møtet tillit og ro.

Halldis Moren Vesaas tenkte ikkje på fysiske grindar då ho skreiv diktet. Dei eg ser i jordbrukslandskapet er ein del av stengslet mellom beitemark og innmark og vegar. Nokre av dei har framleis sin misjon, andre står der av gamal vane. Grindane vert borte etter kvart som jordbruket endrar seg. Eg såg dei ikkje før eg tok til å sjå etter dei, og då dukka dei opp overalt.

Grindar er bygde over nokre få grunnformer. Den vanlegaste er ei rektanguiær ramme med hønsenetting og ein diagonal avstivar. Som fotomotiv er dei einsformige; eg må stola på variasjonar i lys og landskap. Nokre sauer eller ei ku hjelper på. Det endar som med det meste i fotografiet – det er lite att når sorteringa er gjort.

Nyleg var eg i Vikøy kyrkje i Kvam. Kyrkja har ei viss historisk interesse, men ei brosjyre som er lagt ut i inngangspartiet utelet viktige opplysningar. Du må gå til internett for fleire detaljar. Ei stavkyrkje i elendig forfatning vart riven i 1836. Ei ny kyrkje var på plass eit par år etter. Kven var arkitekten? Internett trør til: Hans Ditlev Franciskus von Linstow; same mannen som teiknna det kongelege slottet i Oslo. Rett nok er Vikøy kyrkje reist etter ei typeteikning, slik Rødlandshusa vart det for ein del tiår sidan, men likevel.

Altartavla er frå 1633, men kom på plass i den nye kyrkja først i 1985. Hovudmotivet er Jesus på krossen. Under dette er det to mykje mindre motiv som du må trø over altarringen for å kunna studera nærare. Kunstnaren er ikkje nemnt for nokon av maleria. Det første viser Jesu dåp i Jordanelva. Det merkelege er ei mor som sit på elvebreidda og ammar eit barn.

Det andre biletet viser koparslangen i øydemarka. Israelittane synda så fælt på vegen frå Egypt at Gud sleppte laus giftslangar mellom dei, og mange døydde. Men Gud angra. Han fekk sett opp ei stong med ein koparslange på. Alle som vart bitne av ein slange kunne berga livet ved å sjå på koparslangen. Det slår meg at Gud straffa israelsfolket ganske hardt mange gonger gjennom historia.

Ein gong, kanskje for femti år sidan, var denne tapeten på moten. Det er frydefullt, og sjeldan, å koma inn i eit slikt hus. I vår tid vert det annonsert med «Årets interiørfarge». Så kortvarig er det. Den gongen hadde dei ikkje råd til å skifta tapet kvart år. Kanskje hadde naboane tilsvarande tapet, og då følgde ein med tida. Her har huseigar gitt blaffen, utilsikta til glede for fotografen. Det som heng på veggane er også tidstypisk. Og kvifor ikkje? Huseigaren har vakse opp med dette og vent seg til det. Det er viktigare ting å bruka tusenlappane på enn ein boks off-white-maling. Til dømes nytt kamera. Hadde eg kjøpt dette huset ville eg nok ha skifta tapet straks, før interiøret vart freda. Ein ting er å vera gjest; noko anna er det å leva med det over tid. For alt eg veit er dette 'feng shui1 om ti år. Det er berre eit spørsmål om å korrigera meridianane sine.

I flaumen av foto dukkar det stundom opp noko som gjev impuls til eige arbeid. Såleis har eg fått mani for grindar. Dei er sjeldan vare i vår tid. Held eg på lenge nok sit eg kanskje att med ti gode grindar. Alt har eit metningspunkt. Denne grinda står på Tysnes.

Nokre bilete kan planleggast i dagevis. Andre varer berre nokre sekund. Eg ville kanskje ikkje tatt vare på motiv nummer to hadde det ikkje vore for anda nede til høgre. Det er eit mørkt og dystert foto, men eg har sett det mørkare enn dette. Fuglen gjer det heile litt fredfullt. Her er eit stille liv trass i at skogen er fjerna. Det er trasig å gå i terreng der hogstmaskiner har herja. Her er det lett å snubla og i verste fall skada seg. Slikt terreng kan likevel gje opplevingar som manglar på godt tilrettelagde turvegar. Eg har glede av dei lange pistrete bjørkene som skogsmaskinene ikkje har brydd seg med å fella. Dei har kjempa seg opp mellom graner, godt verna mot uver. Så er brått alle skytsånder borte, og dei veit ikkje si arme råd. I freda skog er det ingen som plagar vegetasjon. Der går livssyklusen sin gang utan motorsager. Der er eit yrande og mangfaldig liv som kan vera vanskeleg å sjå med berre auga.

Det viktige for ein fotograf (som meg) er å få vera i fred og gjera 'arbeidet' i meditativt tempo. Når eg set ned farten oppdagar eg gjerne ting som elles ville gått meg hus forbi.

– What thou lovest well remains / the rest is dross / What thou lov'st well shall not be reft from thee

(Ezra Pound, sitert i boka «Sally Mann A Thousand Crossings»)

Eg er ikkje den som har flest foto på harddisken, eller på smarttelefonen. Likevel har eg ei kjensle av at det vert for mykje av det gode / middels / dårlege. Ein engelsk fotograf vart nyleg heilt frå seg då alle bileta på smarttelefonen var vekke; minst 10.000… Etter eit par veker prøvde ho å hugsa kva ho hadde mista. Ho kom ikkje på fleire enn pluss-minus tjue. Det som hadde hendt var ingen katastrofe, berre frigjerande.

Kanskje eg skal sletta ei gamal nettside eg har, der det ligg nokre tusen foto av, etter kvart, historisk verdi, blant anna frå kulturhendingar. Så viste det seg at eg ikkje hugsa passordet. Ein eller annan datafreak må vel kunna hjelpa meg slik at eg kan få fjerna alt. Verda greier seg utan.

Det er på tide å ta det langsamt. Eg har fått eit Minolta Autocord 6x6 toøygd kamera. Kanskje det er starten på noko. Kjøpa film, framkalla.

Danmark er greitt så lenge det er utanom turistsesongen. Det øvste fotoet er frå Løkken på Nordvest-Jylland. Ei uendeleg rekkje av det eg reknar med er badehus, ventar på invasjonen.

På ein del av åkerlandet i Danmark vert det dyrka knallgul raps, som er ein svært fotogen oljeplante. Eg valde heller ei bilete av noko som truleg ikkje skulle vore der – mengder av løvetann i frø. Eg likte det. Det tredje fotoet snakkar for seg sjølv. Eg hadde tid til å kvila i ei sanddyne og la skyene drive over Kategat.

Ein stad på Vestlandet fann eg dette huset, langt utanfor allfarveg. Gefundenes fressen, som det heiter på norsk. Eller med Ari Behn: Trist som faen. Han tenkte på andre ting enn hus som ramlar saman. Det er rart at ting som er triste for nokon kan vera til glede for andre, ein fotograf til dømes.

Huset har stått tomt i mange år, og går sin undergang sakte men sikkert i møte. Før eller seinare vert det rive. Det var ikkje verre (ille nok) enn at eg kunne smyga meg inn den øydelagde ytterdøra og oppleva restane av eit enkelt liv med klassisk billege møblar og billegt utstyr elles. Nokre gamle portrett på veggane. Eit stramaibroderi av den lokale kyrkja. I kjøkenskapet nokre koppar som kunne vore arv etter bestemor. Og meir. Sjølv når huset truleg kunne vore berga, var det kanskje ikkje godt nok for ein ny generasjon, eller dei flytta frå bygda og hadde ingen til å overta.

Det er med blanda kjensler eg fotograferer slike tema. Det er ikkje i mine tankar å henga ut nokon. Eg berre konstaterer og registrerer med vemod historias gang og tidas tann. Velsigna vere dei som hadde sitt liv og vyrke her.