Obsfoto

Nylig fikk jeg se nærmere på den nye Hardangerbroen. Aller først fikk jeg oppleve "verdens kuleste tunnel" – i følge ungene iallfall. 

Vi kjørte ikke over selve broen, men på veien tilbake til Stord stoppet vi på Bu for å ta en matbit. Akkurat det ble ikke en stor opplevelse; kyllingsuppa manglet stort sett kylling men hadde til gjengjeld rikelig med mais og en relativ stiv pris.

Heldigvis var det mer givende å se på utsikten og kunstinstallasjonene etterpå.

Der var blant annet Agurtxane Concellon ("Uten tittel") sine 2 bilder som var satt opp i et trekkspillformat som gjorde at motivet endret seg etter hvert som man gikk forbi den. Hun er en spansk fotograf som bor i Eidfjord.

Langs gangstien ned til broen var Kirsti van Hoegee sine insektbilder (Light Trap) som var festet på lyktestolpene; insekt som ender sine liv i de samme lyktestolpene siden de feilaktig tror det er månen. Kirsti bor og arbeider i Bergen.

Unni Askeland sitt "The Kiss" fikk jeg ikke foreviget. 

På websiden www.kunstlandskap.no kan man lese om flere kunstinstallasjoner i regionen.

Som håret på menneska kan mana på hesten ha ulike former. Ei man kan hengja lang og mjuk ned over eine sida av hestehalsen, ei anna kan vera klipt nesten militært og strittande. Mana på denne hesten var så fin at eg berre måtte fotografera henne. Fleire ord trengst ikkje.

Lagt inn av Lars Bø

Det hender, litt deppa. Regnet pøsar ned. Eg har ikkje fotografert på fleire dagar og kjenner uroa i blodet. I staden for å roa ned med ei god bok mot depresjon, hiv eg meg i bilen. Det verkar håplaust. Men kanskje… Får auga på tre doar. Køyrer bilen i posisjon, rullar ned sidevindauget, siktar og trykkjer av. Sig vidare i andregiret. Tja, kva kan ei betongblokk brukast til? Ho står einsam i ein liten innsjø. Regnet silar framleis ned. Navigerer meg i posisjon. Sidevindauget ned, kamera opp, trykkjer av. Slik med neste motiv òg, før turen går ut på landsbygda. Der klårnar det, og eg går ut av bilen og tar eit landskapsfoto. Dei blir det lengre og lengre mellom. Men skoddedottane var fine, det same var sauene og lyset.

Stundom får eg lyst til å sitera noko av det eg har lese, i den tru at det har relevans for fotografiet. Til dømes frå boka «Uperfekt» av Brené Brown: – Pefeksjonisme er ødeleggende, simpelthen fordi det perfekte ikke eksisterer. Perfeksjonisme er et defensivt trekk.

Det hender ein lullar seg inn i den vrange tru at ting varer evig – eller i beste fall lenge, lenge, lenge. Men motiva i mange av mine tema er svært kortvarige. For nokre år sidan fotograferte eg ein veg som smaug seg opp på ein bakketopp med tett skog inntil seg på begge sider. Opplevinga vart forsterka av regnet. Eg stod med paraply og stativ midt i vegen. Heldigvis var det lite trafikk. Kvar gong eg har køyrt same strekninga har eg fått litt av den same gode kjensla. For nokre dagar sidan var eg på tilfeldig gjennomreise. Eg kjende meg ikkje att, for skogen var felt og låg som ferdige tømmerlengder på kvar side av vegen. Så eg køyrde vidare heilt til det var eit eller anna som demra. Snudde bilen, og fann til slutt den staden der eg hadde stått med kamera første gongen.

Ikkje same kamera eller brennvidde no, men det spelar inga rolle.

Av slike grunnar oppsøkjer eg ofte same stadane gong etter gong. Det kan ha skjedd noko spennande sidan sist.

Fotofestivalen i Arles er ikkje berre storslåtte fotoutstillingar og høgt profilerte stjernefotografar. 

Det er og heftige nattlege bydelsfestar med musikk og dans i gatene, og små snodige lysbildeshow projiserte på fasaden til naboen, frå andre naboen over gata. 

Små vekkgøymde fotoutstillingar i stille bakgater. 

Fem etasjars kontorbygg omgjort til utstillinglokaler med raud film på alle vindu, og lysrøyra skifta ut til raud type, som i eit gammalt mørkerom. 

Ein foto-performance, som var samansmelting av lysbildeshow og poledance (ja det er sant). 

Og overalt, overdådig mange fotobøker. 

Alt som har med fotokunst å gjera, frå alle verdenshjørne.

Det hender eg kjenner presset – også frå meg sjølv – til å ta bilete med djup meining, eller arbeida i seriar som gjev endå djupare meining. Ha eit konsept eller prosjekt eller kva det no kallast for at ein skal ha von om aksept. Då kjem det ein reaksjon: Ver ein fri fotograf! Eg har sans for dei som arbeider målmedvite, kanskje over fleire år med tema eller sjangrar som resulterer i bøker eller solide utstillingar. Eg har også stor sans for å sitja lenge på ein benk og berre sjå meg om, kanskje ved ein stor parkeringsplass ved eit handlesenter når butikkane er stengde. Det er ikkje noko som er så daudt som ein slik plass etter handletid. Det endar kanskje med nokre bilete som ikkje har noko med kvarandre å gjera og som ikkje kan puttast i bås. Eg luskar rundt motiva, vurderer ulike angrepsvinklar og kamerainnstillingar, og så får det bli som det blir. På det første biletet har eg ein grå himmel i bakgrunnen; tordenskyer. Når eg snur meg 180 grader har eg ein kvit skyformasjon og blå himmel framfor meg. Kan nokon forklara korleis ein slik formasjon har så klart avgrensa konturar og ikkje flyt utover – det er då berre vassdamp som svevar fritt i atmosfæren? Eg vil byrja med skyer som tema. Det er nesten nede på same nivå som solnedgangar, men la gå.

Ei utstilling i The Photographers Gallery (TPG) i London kan ikkje måla seg med, og er noko heilt anna, enn fotofestivalen i Arles som Frank Biringer rapporterte frå i innlegget før dette. Men er ein først i London er eit fotogalleri obligatorisk. TPG har profesjonelt kuraterte utstillingar og ein velassortert bokhandel. Der fann eg ei bok som er ei blanding av Bibelen og ei fotobok – «Holy Bible». På eksemplaret i hylla var det festa ein lapp med 'Signed Copy'. Litt sjarmerande .

Sommarutstillinga i TPG gav mellom anna nye idear til presentasjon av utstillingar. Tanken på innramming får meg til å avstå frå å stilla ut, for det kostar flesk. Men det finst alternativ.

Jochen Lempert festar bileta tett i tett rett på veggen, utan glas og ramme. I det viste tilfellet er teknikken fotogram. Han har samla levande froskeungar i tidleg stadium, og i mørke spreidd dei på fotopapir. Papiret er så eksponert. Resultatet er forbløffande. Lempert er biolog, og nærmar seg sine tema både vitskapleg og poetisk.

Fotoa til Lorna Simpson viser ei farga kvinne som poserer anstendig i heimleg miljø. Innimellom er det foto av Simpson sjølv, og eit og anna foto av ein mann. Simpson er i sine litterære og fotografiske arbeid oppteken av situasjonen til afroamerikanarar og minoritetar. Utstillinga hennar er ei massemønstring av foto med med sterke likskapstrekk, og organisert som ein installasjon som nesten kan stå for seg sjølv.

Richard Mosse er klassisk presentert, med få men store foto. Bileta hans ligg i skjeringspunktet mellom samtidskunst og fotojournalistikk. Motiva er frå den krigsherja demokratiske republikk Kongo, der 5,4 millionar menneske er drepne sidan 1998. Det er ein tragedie som er sterkt undereksponert i vestlege media, i kontrast til Midtausten-konflikten. Mosse brukar storformatkamera og ein infraraud fargefilm som er gått ut av produksjon. Slik film er millom anna brukt av militære for å identifisera kamuflerte mål.

Alberto Garcia-Alix har portrettert seg sjølv i nesten førti år. Han viser eit hardt levd liv med frykt, nevrosar og opprivande indre kampar. Han ser ikkje på frykta som ein paralysator, men som ein følgjesvein som eggjar skaparkrafta. Dei som sit på benken ser på videoen «Herfrå er det ingen veg attende».

Årlig i første uken i juli går fotofestivalen i Arles av stabelen. I år var det 45. utgave av Les rencontres d’Arles som er Europas største fotofestival. I år var temaet ”Parade” i anledning direktørens, Francois Hebel, avskjed. Det skulle være en parade bestående av de mest sentrale figurene for festivalen.

I utgangspunktet synes jeg programmet virket veldig tamt, sammenliknet med tidligere år; kanskje er jeg blitt for bortskjemt. Samtidig åpnet dette for overraskelser og aha-opplevelser fordi man ser på fotografer og utstillinger som man ellers ikke hadde brukt tid på.

En av de store navn på årets festival var David Bailey, rocke- og kjendisfotograf. Det var artig  å se portrett av gamle helter men denne utstillingen etterlot ikke noen varige inntrykk.

Det gjorde derimot samlingen til Artur Walther; en mann med opphav i finansverdenen, partner i Goldmann & Sachs (som senere ble en av utløserne til finanskrisen). Når han trakk seg tilbake fra denne bransjen begynte han for alvor å samle på fotografi. Han hadde tette bånd til Bernd og Hilla Becher og samlingen hans dreier seg i stor grad om typografier. Her kunne vi se omfattende arbeider av August Sander, Karl Blossfeldt, Richard Avedon og Araki for å nevne noen. At jeg tilfeldigvis bumpet bort i selve mannen og fikk en kort prat med ham gjorde at dette ble en av høydepunktene.

Ikke mindre imponerende var brasilianske Vic Muniz sine nyeste verk som består av kollasjer laget av drøssevis av små biter fra hverdagsbilder som han har samlet på i mange år. Han selv hadde hele 9 bilder som minner for hele barndommen sin; nå kjøper han stadig nye bilder på diverse nettsteder og har omtrent en kvart million ”hverdagsbilder” i samlingen sin. Noen av disse brukte han til de 14 nye kollasjene fra 2014 som han viste i Arles. Et fantastisk verk! Under et foredrag fortalte han i en time med mye vittighet og kløkt om betydningen av fotografier for våre minner om livet vårt. Men også om hvor viktig det var å jobbe med det som man tror på i stedet for å prøve å finne på noe originalt.

Et friskt pust i samtidskunstens fotoverden var utstillingen til det franske paret Mazaccio & Drowilal. De vant årets BMW residens og resultatet av dette ble stilt ut under tittelen ”Wild Style”. Kvasse farger og mye humor preget denne utstillingen. Her kunne man se ikonifiserte framstillinger av husdyr, toppet med hund og katt i solnedgang og fotomontasjer på tegneserie-illustrert dopapir!

Andre flotte utstillinger som utmerket seg var Davide Montelones ”Spasibo” om livet i dagens Tsjetsjenia, preget av frykt og avmakt overfor myndighetene. Nykommeren Alisa Resniks dystre og filmatiske ”One, another” på Gallerie Huit. Samarbeidet mellom fotografen Michael Ackerman og cellisten Vincent Curtois under ledelse av Agence VU gründeren Christian Caujolle som ble framført på teateret i to fullsatte forestillinger. Patric Willocq og Kechun Zhangs dokumentariske prosjekt, begge deltakere i Discovery Award. Og sist men ikke minst Veronika Marques sitt arbeid som ble framført i form av en intim performance om livet som prostituert og eskortepike i Uruguay (for ikke lenge siden var hun på kunstneropphold på artist-in-residens programmet på Halsnøy Kloster).

 Om man etter alt dette og mye mer enda ikke hadde fått nok, kunne man bla seg gjennom 600 fotobøker som konkurrerte om årets fotobokpris. Her var blant annet norske Morten Andersen å finne, Christina de Middel med sin modifiserte utgave av Maos lille røde, Rinko Kawauchis kontaktkopier i boka ”Sheets” og Tim Smyth med sin samling av ”Defective carrots”.

Mange flere burde bli nevnt. Det ble mange, mange inntrykk i en trivelig sørfransk by med mye god mat og drikke og en enorm kreativitet i utallige utstillings- og visningssteder. Heldigvis er festivalen og byen så kompakt at man stadig treffer på gamle og nye venner. Festivalen har vært opphav til flere ”sidefestivaler” og det blir spennende å se hvor veien går videre når det kommer nye lederskikkelser på banen neste år.

Så var det gjort. Målet er nådd – Fjoneferja, eller M/F «Nissen», som ho formelt heiter. Ho kryssar Nisservatn i Telemark i dei nokolunde milde årstider, og er den eine av to innlandsferjer i Noreg som er sertifisert for biltrafikk. Den andre går på Randsfjorden, og den fekk eg med meg tidlegare i sommar.

«Nissen» er ei lita og skranglete ferje med plass til tre personbiular eller éin lastebil. Kanskje det er rettare å seia at ho er ein lekter med påsveist styrehus på utsida. Til faste rutetider dreg ho seg fram langs  ein vaier over det 500 meter breie sundet. Skipparen er nederlandsk, og – tru det eller ei – han måtte ta kystskippereksamen for å føra denne prammen. Kanskje kunnskapen kjem godt med når bølgjene på Nisservatn går meterhøge. Skipperen møter meg i dongeri og bar overkropp då eg går om bord. Ingen andre skal vera med. Også attendeturen er fri for bilar. Ved neste avgang ventar det endeleg ein syklist. Eg har sett bilete av «Nissen» med lastebil ombord, og det ser ein smule vågalt ut.

I Fjonebygda, der skipperen bur, har han laga ein triveleg ekspedisjon med blomar utanfor, utlånte av ein lokal blomehandlar.

«Nissen» fraktar om lag 6 000 bilar i året. Om sommaren kan det vera opptil 80 passasjerar på ein dag, mest turistar. Hugnaden kosta meg tjue kroner tur-retur. Ein triveleg prat fekk eg på kjøpet.

Vegvesenet har sett opp standardskilt for ferjer som viser ned til ferjekaien. Ferjesymbolet samsvarar dårleg med den farkosten som tråklar seg over sundet.

Fotografisk er gravminne ei smal nisje. Eg lovar å avgrensa temaet på bloggen, sjølv om eg finn mange av gravminna svært interessante. Det kjem til å dukka opp eit par innlegg til (frå England) og så er det lang pause (trur eg). Gravplassen på Røros er spesiell, ikkje minst med tanke på dei mange yrkestitlane. «Bankschef» er det mange som har vore, enkefru også, men «Enkefru» på gravminnet er uvanleg. Sjeldnare er titlar som er knytte til gruvedrifta, som «Berglæge», «Overstiger», «Grindvokter», «Bergskriver» (kontorsjef), «Proviantskriver» og Ertzscheider» (malmekspert). Her ligg også ein «Toldrøiert og organist». Om denne røierten (tollfunksjonær av låg rang) kan ein frå folketeljinga i 1865 finna ut at han i huset hadde kone og fire born i huset, svigermor, og ei «Logerende Enkefrue som underholdes af Pensionsindretning». Dessutan hadde han åtte kyr.

Røros kyrkje, ferdig 1784, er framleis ei av dei største kyrkjene i landet, og med sine 1 600 plassar overdimensjonert i forhold til kyrkjelyden. Taket er dominerande frå denne sida. Det er tekt med titusenvis av kraftige tre'heller', om lag som på stavkyrkjene. Det nedste maleriet på interiørfotoet viser ein mann i raud frakk. Det er bergverksdirektør Peder Hiort. Han gav store summar av eiga formue til kyrkja, og oppretta eit fond til beste for fattige, og for unge i yrkesopplæring. Røros hadde store klasseskilje, og i kyrkja sat proletariatet på det øvste galleriet.

Hiort fekk bygd eit mausoleum (foto nr. 3) for seg og slekta si. Der ligg han balsamert og i full bergmannsmundur, med sabel og bergmannsstav.

Ein annan stad ville kanskje knuste gravheller blitt kasta. Her er dei pietetsfullt tekne vare på, på sin måte.