Obsfoto

I boka «Fra Gud til Gucci» (2004) skriv Erling Dokk Holm tankevekkande om kjøpepress, designpress og konformitetspress. Dei fleste av oss er fanga av dette presset, og dei fleste av oss nektar for at me er det. Finst det eit kamerapress? Javisst. Produsentane spyr ut nye modellar, og alle er litt betre enn dei føregåande. Eg kunne greidd meg med kameraet eg kjøpte for 15 år sidan, men må vedgå at eg har kjøpt fleire etter den tid. Det siste har moderat zoom og søkar, og hovudpoenget – det glir fint ned i lomma på ytterjakka. Eg er nøgd  – så lenge det varer. For siste modell har alltid nokre funksjonar som er irriterande lite funksjonelle…

Enten du er religiøs eller ikkje, så stikk innom kyrkjer når du har høve. Eg tek meg tid til litt kontemplasjon, og så snusar eg rundt både nede og på galleriet. Dei tre øvste motiva er frå Bakka kyrkje ved Nærøyfjorden i Sogn. Det nedste biletet er frå Undredal, som har den minste stavkyrkja i landet. Døra var låst då eg var innom bygda. Så slik vart oppgåva «stavkyrkje» løyst.

Sist veke vart den faste onsdagsturen innhenta av tussmørket. Då var det godt å ha stativ; eit hjelpemiddel eg sjelden drassar på. Me vandra i ein park med strandline. Haustfargane omslutta oss. Kitch, men la gå, me let oss ikkje kua av meiningstyranniet.

Strandlina byr på meir enn haustfarger. Noko er best i svart kvitt. Der noko er menneskeskapt anar eg alltid ei forteljing, meir eller mindre diffus. Nokon har montert eit stupebrett, og nokon har stupt frå det. Ungdommeleg plasking og frydefulle kvin i kjøleg sommarsjø. Andre flikkar på ein båt. Status quo er nasjonalfargane. Det er ikkje godt å seia om det blir med det. Ein fortøyingspåle har sett sine beste dagar. Han har ingen misjon lenger. Det er mange tusen slike fortøyingspunkt langs kysten vår, dei fleste ute av bruk. Også planten med dei svinnande store blada er ein gong planta med omsorg.

Den svenske fotografen Alf Johansson stod ved ein høg mur i byen då ei kvinne i raud jakke sykla framom: «Kanskje er dette eit av dei vanlegaste gatemotiva, dersom ein ser for seg syklisten bytt ut med ulike andre personar. Ein krokrygga gamling er vel det mest vanlege. Det finst ein heil del slike fotografiske arketypar. Same kor mange gonger me ser dei, og same kor inkjeseiande me reknar dei for å vera, kan me ikkje unngå å trykkja på utløysaren. I slike tilfelle er ikkje eg noko unntak.»

En hver serie med respekt for seg selv inneholder "innimellombilder". Bilder som bryter opp en tråd eller som danner en bro. De skiller seg gjerne litt ut fra resten og gir betrakteren et avbrekk fra en bilderekke. De kan gi deg et lite pusterom i en serie med sterke bilder. Eller de kan lede fra et kapittel til et annet. Bilder av hull f eks kan symbolisere en overgang fra et sted til et annet. I et av Christer Strømholms bilder symboliserer et hull i en gravstein muligens overgangen mellom to verdener: de levendes og de dødes.

Innimellombilder får gjerne lite oppmerksomhet. 

Det som er "innimellom" i livet utgjør mesteparten av tiden et menneske opplever. Likevel jager vi etter og husker ofte bare de store øyeblikk og sensasjonene. All den store delen av tiden som utgjør det som er innimellom vier vi lite oppmerksomhet til.

Fernando Pessoa skriver i "Uroens bok": "Den kloke velger et liv i ensformighet, for da bærer hver minste hendelse underets merke. For løvejegeren er eventyret slutt etter den tredje løven."

Det som skjer innimellom kan ofte virke ensformig - lenge leve innimellom!

Til Kreta reiste eg saman med familien og eit venepar. Dette er nok ein vanleg måte å feriera på i Norge. Me reiser i flokk ned til stranda og hotellet, saman med familie og vener. Etter eit par dagar i nytt miljø går det seg til. Ein kjem inn den nye rytmen. Ferierytmen. 

Ikkje så mykje skjer. Ein går litt rundt seg sjøl, blir kjend i nærområdet, finn vegen til butikken, bussholdeplassen, bakaren. I Europa er det enno lokale bakarar på småplassane. På Kreta står alltid ei eldre kone bak disken og sel små og store brød til små prisar. På den lokale supermarknaden er det knapt brød, slikt er det bakaren som tar seg av. 

Men det er på stranda det skjer. På stranda og i bassenget. Dei yngste og ungdommane synes det er stas med sol og strand. Men det svarte fåret i flokken sit i skyggen med ein øl og ei bok. Og i staden for å plaska i sjøen går eg langs stranda med fotoapparatet. Lange meiningslause spaserturar langs stranda. Ser ned og leitar etter usynlege fotomotiv i sanden. Fotspor, boss, runde steinar. Eller andre badande. 

Det gjeld å komma inn i si eiga boble på desse turane, då er det svært behageleg. Eg går i mi fantasiverd, og drøymer om fantastiske fotomotiv og geniale bilete. Ikkje noko press, berre masse tid. Og varme og sol.

Fleire Kreta-bilete. Denne gongen handlar det om oss sjølve, turistane.  Me som reiser til syden for å få litt sol og varme, eta ny mat, nyta den lokale vinen. Og sidan alt er ganske billeg; Kjenna korleis det er å vera litt rik. 

Det er eit artig tidsfordriv å betrakta oss sjølve, turistane, utanfrå. Særleg når me badar. Det er på badestranda ein forstår at alle mennesker er like i sjela. All menneskelig oppførsel vert normert på ei badestrand. Strippa for det meste av skiljande klede, virrar ein rundt i varmen, finn ein plass under ein parasoll, legg seg på ei solseng. Vassar rundt, sym litt, legg seg ned igjen i sola. Dette gjeld alle, same kor i verda ein kjem frå. Asia, Europa, Amerika. 

Det er grunnleggande menneskeleg å oppføra seg slik på ei badestrand. Og av å sjå dette forstår ein at mennesket er eit flokkdyr. Og alle høyrer med i den same flokken. Med desse framande folka kjende eg eit fellesskap. Eit flokkfellesskap vil eg tru.

Eg gjorde meg desse tankane som turist på Kreta, på båttur saman med andre turistar. Der og då. Og det var på ein måte godt.

Ein gong i veka går eg tur med ein fotokollega i nærmiljøet. Turen er det primære, fotografering det sekundære. Men blikket er skjerpa. Nyleg rusla me i ei båthamn. Vår tids velstand viser seg blant anna i bilparken ved handlesentra, og fartøya i båthamner. Den som har ein dyr bil har også ein dyr båt. Framleis ligg dei fleste båtane på sjøen. Nokre få har stått på land i sommar; kom liksom ikkje i gang i år. Presenningen flagrar.

Eg spør ofte meg sjølv kva som er poenget når eg fotograferer. Den amerikanske fotografen Blake Edwards svarar slik på spørsmålet kvifor, og for kven han fotograferer: «Meg sjølv. For resten av samfunnet kan det sjå ut som eg har kasta vekk tjue år på å ikkje gjera noko. Ikkje ein gong dei fleste andre fotografar forstår bileta mine.»

Eg likar haldninga. Men han er ein ivrig bloggar som gjerne viser bileta sine, nett som eg, og må vel ha eit håp – nett som eg – om at nokon set pris på det han gjer. Eg kan ha det moro isolert sett når eg fotograferer, men eit foto må møta eit menneske for å kunna vera eit foto.

Eg innrømmer det med ein gong. Denne biletserien er inspirert av Nils Jørgensen, ein såkalla minimalist. Buande i Londen og presentert på dette forumet for ei tid sidan. Den vesle billedserien er knipsa ombord i ein turistbåt utanfor Kreta nettopp. Ikkje så mykje å fortelja elles. Ein kan diskutera moralen i å fotografera vilt framande og 'henga' dei ut i ein blogg, eller på ei nettside. Men sjansen for at dei avfotograferte turistane skal finna seg sjøl igjen her på beste fotobloggen i Noreg (men ikkje den største..), er mykje mindre enn mikroskopisk. Faktisk umogeleg vil eg tru. So da so.

Den som har følgt bloggen ei stund må ha merka at denne signaturen nesten berre fotograferer skrap og rust. Likevel har eg nokre private prosjekt, mellom anna med tre søstre i skulealder som skal få kvar si fotobok om seg sjølv. Dei har gått inn i prosjektet med ein viss sjenanse, men etter kvart er dei blitt vane med fotografen, og samarbeider utan primadonnanykker. Dei er velsigna fri for jåleri, og har eit naturleg forhold til fysisk arbeid.

Sidan eg ikkje bur i same miljøet, vert det konsentrerte økter, med ei blanding av arrangerte  og spontane bilete frå fritid og arbeid. Den yngste har alt fått boka si, og det var ei sann glede å samarbeida med henne.

Under fotograferinga er det stort sett brukt blendar 1,8 og 2,8.

Kva er det eg har gitt meg i kast med? Ein blogg! Det inneber ein kontrakt både med publikum og medbloggarar: Hald ut! Ver stabil! Panikken grip meg; er eg leveringsdyktig? Når må eg ty til arkivet, og når er arkivet oppbrukt? På den andre sida trøystar eg meg med at ein blogg meir eller mindre i desse bloggetider spelar null rolle.

I alle fall hiv eg meg på sykkelen og oppsøkjer stader eg har vore mange gonger før. Kva er det eg har oversett på dette servicebygget for bussar? Jau, dette. Kvifor såg eg det ikkje sist eg var her? For ordens skuld, vaskehallen er fotografert gjennom møkkete plexiglas. Difor dette slør av mystikk (eit ord eg ikkje likar).

Eg syklar heim att, nøgd med den vesle fangsten.

Det hender noko blir annleis enn tenkt, særleg for personar med visjonar. Eg ville ribba eit fiskehovud for kjøt og fotografera kraniet. To be or not to be. Fekk tak i eit stort hovud av arten Merluccius merluccius (lysing), kokte det i fem minutt, og dermed gjekk visjonen i dass. Hovudet var grundig demontert. Men var alt forgjeves? Eg fiska nokre bruskbitar opp frå grauten nede i gryta og pussa dei reine med tannbørste. Det fotografiske resultatet finst i ulike bearbeidingar, visuelt til dels langt frå dei små bruskbitane (5-8 cm) som eg såg på bordet framfor meg.

Medan eg arbeidde med 'prosjektet', fall eg i stavar over kva slag høgare makt eller kraft det er som formar dei ulike delane i ein organisme slik at dei best mogleg tener overlevingsevna til ein art. Dugande gjort, sjølv om knapt nokon veit svaret.