Obsfoto

Gjestefotograf: Lars E Bø.   Kommentar: Olav Bjørkum

Solnedgangen er eit sensibelt punkt for mange fotografar. Altfor banalt til å befatta seg med, meiner nokre. Lars E. Bø kastar seg over fine solnedgangar utan å bry seg om kva som er mote  til ei kvar tid. Eg gjer det same sjølv, når eg får sjansen. I politikarspråket heiter det at «eg er audmjuk overfor…», men kan ein bli meir audmjuk, og liten, enn i opplevinga av ein vedunderleg solnedgang? Ta det til deg, og bruk kamera. Når eg ser alle solnedgangane som kjem på trykk på lesarsidene i lokalavisa, så kan eg forstå at sjangeren er i miskreditt. Men det du ser på eit lite, overarbeidt og dårleg trykt foto er milevidt frå det du sjølv opplever i naturen, og truleg kan du sjølv, med litt varsam bruk av verkemidlar, skapa noko fint i etterkant.

Dei to bileta her er ikkje tradisjonelle solnedgangar. Bilete nummer to, med regnet som slører solstrålane, er så minimalistisk og stillferdig som det kan få blitt.

Det er inga skam å erkjenna at nervene ein hende gong kan vera litt frynsete. Det roar seg når eg kjem inn i ein park med røslege tre som ser ut til å ha stått der sidan Metusalems tid. Bartrea ensar ikkje hausten. Lauvtrea dekkjer langsamt bakken med gullet sitt. Det undrar meg at eg – etter å ha vore omgjeven av all fargeprakten – lagar svart-kvitt bilete når eg kjem heim. Berre over hostabladet legg eg eit gyllent skjær. 'Apenes skrekk' i vår nordiske flora har eg aldri forstått meg på, men den filigransliknande bjørka er kjend og kjær.

Eit par dagar seinare er eg inne på ein leikeplass, og det er som eg høyrer gutars frydefulle brumm-brumm i sandkasen og jentenes stillferdige pusling i kjøkenet (var eg kjønnsdiskriminerande no?). Og så slår det meg at at alle leikene er i plast. Store mengder plast. Eg funderer ofte over plast – som eg sjølv også brukar og stadig fotograferer – og eg frys litt på ryggen. – Eg kan ikkje gjera noko med det, seier eg feigt til meg sjølv. Kanskje den handleposen eg brukte i går kjem på avvegar og etter ei stund smuldrar opp i naturen og gjer kål på nokre småkryp eller fuglar? Eg veit at i verdssamanheng er det langt verre enn som så.

Eg refererer stundom til tidsskriftet Black + White når eg finn noko der som får meg til å utbryta eit lite 'aha'. Ein kar som berre går under namnet Boogie har mellom anna fotografert narko-avhengig og kriminell ungdom i New York. Det er forbløffande å lesa om hans eiga haldning til det han gjer:

– Eg prøver ikkje å seia noko med bileta mine, prøver ikkje å provosera fram nokon reaksjon. Eg moraliserer aldri. Eg har ingen illusjon om at bileta mine skal endra verda. Er dette ei reise eg gjer? Eg har ikkje peiling! Eg analyserer ikkje det eg gjer – eg gjer det eg gjer av di eg elskar det.

Innstillinga hans er frigjerande også for meg. Ingen djupe tankar om å utforska forholdet mellom ditt og datt.

Du har vonleg fått med deg det enkle, vakre fotoet til Frank i det forrige innlegget. Ingen ord.

Skogsbiletet her minner meg litt om pointilismen i malarkunsten, og eit lite glimt av det uhyre kompliserte i det som synest enkelt. Det andre fotoet er maling på ei metallflate og gjev meg litt sakral stemning.

Det er tre bloggarar på obsfoto. Underskrivne må ha ein liten pause og står over to helgeinnlegg.

Eg blir ståande framfor denne bølgjepappen som badar i ein søledam. Dei siste solstrålane streifar såvidt overflata. Ser meir på biletet når eg kjem heim.

Det er bra nok. Eg kunne sagt 'Fy søren, for eit flott bilete!!'

Men det er bra nok. Kan ikkje noko stundom få vera bra nok? I kveld rusla eg i det same området. Bølgjepappen var borte. Dei siste solstrålane streifa meg. Det var bra nok.

Onsdag. Tur med kameraten. Målet for turen blir bestemt like før avreise. Knapt ein time seinare er me i ein vindmøllepark med over førti møller; på Fitjarfjellet. Det er med ei viss forventning me går inn i området. Møllene er store og slanke og lysegrå. Ikkje éi av dei bevegar på vengene. Det er daudt og keisamt. I oktober i fjor vart ei av møllene totalskadd av brann, men ei ny er snart på plass. I 2013 vart ei mølle i Skottland øydelagd av brann, og det same hende på Kvaløya i Nord-Noreg i 2010.

Ei regnbyge får oss kvikt attende til bilen. Litt seinare er me i ein næringspark. Tidlegare summa det av aktivitet der. I desse nedgangstider er det forstemmande stille. Og der ligg han. Hansken. Eg, som for lengst har lova dyrt og heilagt at eg ikkje skal fotografera fleire hanskar, løfter han opp og legg han i bilen.

I same området er det ei samling kasserte bustadbrakker, delvis utan vegger. Eg fell for denne lampa. Ikkje for lampa i seg sjølv, men for ein tenkt samanheng. Kanskje har det her losjert ein gjestearbeidar som var lei av standardarmaturet og ville ha noko meir heimekoseleg.

«Skarpleik er eit borgarleg konsept» sa Henri Cartier-Bresson. Påstanden verkar nedlatande, eller så er det borgarskapet som er idealet. Dei fleste bileta Cartier-Bresson tok var skarpe, ut frå den tids kamera og film (35 mm). Kva er borgarleg, med fotoet som utgangspunkt? Ein spaltist ieit tidsskrift eg nyleg las, seier at skarpleik og toneomfank er maskinelle parameter som ikkje har noko å gjera med menneskets kompliserte måte å bearbeida visjonen på. Han gjer eit nummer av at menneskeauga og kamera (maskina) ser ulikt på saker og ting. Ja, det skulle berre mangla. Spaltisten viser så eit utval foto som er skarpe, og i tillegg så mørke at eg knapt ser kva som føregår i biletflata.

Eg trur at den som arbeider fritt og gjev rom både for det skarpe og det utflytande, truleg er den som har størst glede av fotograferinga. Men i denne bransjen finst det ingen absoluttar. Nokre er lukkelege i den nisja dei har skapt seg. Er konklusjonen då at alt er ved det gamle?

Dei uskarpe fotoa nedanfor er nokre år gamle, medan skarpe (vonleg) sjøplanta på metallplata vart fotografert for nokre dagar sidan.

Og som alltid er bidragsytarane til denne bloggen opne for spørsmål og innspel.

Dei som er innom denne bloggen veit at eg er svak for søppel. Eg elskar ikkje søppel, men eg synest forvandlinga er interessant, og eg er uroleg for kva som skjer med det som ikkje blir fanga opp av den offentlege renovasjonen.

Det er sikkert fleire hundre fotografar som fotograferer søppel. Eg streifa innom lensculture for eit par dagar sidan, ei respektert internasjonal fotonettside. Der viste Leopoldo Plentz sine versjonar; små bitar søppel, aldeles flatklemde. Serien heiter 'Ubrukelege ting'. Han plukkar dei opp frå gata intuitivt. – Hadde eg byrja å tenkja over kva eg gjorde, så ville eg ikkje gjort det, seier han.

Det øvste fotoet mitt – ein hanske – ville eg ha så tredimensjonal og plastisk som mogleg, som ein skulptur, og lausriven frå alle samanhengar.

– Kva vil du med alle sykkelhjula? var det ein som spurde.

– Ingenting, sa eg. Det same kan seiast om tuben, som eg etter kvart har funne i mange versjonar, og om det som er attgjeve på det siste fotoet. Eg ser ingen grunn til lange forklaringar, og i mange tilfelle har eg inga forklaring. Men eg har ei lita von om at motiva skal lysa når dei kjem på skjermen; at det opnar seg ei verd eg ikkje kunne føresjå. Og det veit alle fotografar at det ikkje alltid skjer.

I sist nummer av Black + White Photography er det ein fin artikkel om den kjende viltfotografen Nick Brandt – og søppel!

Kva kjem han av, denne trongen til å la seg oppsluka av dei små tinga som synest vera så fullstendig uviktige? Eg aktar ikkje å engasjera nokon psykolog for å finna det ut. Det får gå sin gang og ta si tid. Tingen, i form av vrakgods, har ingen misjon i seg sjølv, men set fantasien i sving og pirrar fleire sansar. Oppfatninga av noko som vakkert er ei personleg sak, forma gjennom kulturell påverknad over generasjonar. Berre så forvirrande at det innafor same kulturkrins er så ulike oppfatningar om estetikk.

Enkelte søppelobjekt kan, i si forvrengte form, utstråla ei sterk kraft, og brått stå fram som noko anna enn det det er. Det øvste fotoet er av ein presenning eg har gått framom fleire gonger, men først nyleg såg eg brefallets landskap. Bølgjepappen i foto nummer to har ei fortetta, nærast kubistisk form med restane av ein bodskap i seg. Den samanhaldande krafta er i ferd med å gå tapt gjennom utbrytande element. Men no står eg i fare for å høyra ut som ein kunstkritikar i ferd med å tåkeleggja mål og meining med eit bilete.

Elles seier Dalai Lama: – Eit opphissa sinn er svært skadeleg for kroppen, medrekna blodsirkulasjonen. Eit fredfylt sinn er godt for helsa.

Ei lita historie, fritt etter den nyleg døde fotografen Michael Reichmann på nettsida luminous landscape: A og B møtest i eit selskap og kjem i snakk. Ein av dei har med seg den vesle sonen sin.

A: «Spelar du golf?» B: «Eg har prøvt éin gong, men eg likte det ikkje.»

A: «Spelar du sjakk?» B: «Eg prøvde éin gong, men likte det ikkje.»

A: «Fotograferer du?» B: «Eg prøvde éin gong, men nei.»

A ser på den vesle guten og spør: «Eg reknar med at dette er einaste barnet ditt?»

Eg likar å fotografera, men det kjem ikkje alltid noko ut av det. Sist laurdag hadde eg ein heildagstur og kom att med eitt foto, det med 'Savner deg'. Eg veit ikkje kva vedkomande tenkte som skar ei Pepsi-flaske i to for å bruka nederdelen som vase til blomar på grava. Kanskje er saknet like ekte, same kva vase blomane står i.

Det er kjekt å visa foto som ikkje har indre samanheng. Hekken høyrer til serien 'Privatlivets fred'. Eg har ikkje sett ein så perfekt klipt hekk før, og dette var berre ein liten del av han. Jakta på kjempesteinar held fram. Denne er ein av mange ved Fjellgardsvatnet i Vindafjord kommune. Det kan sjå ut som to steinar, men det er éi samanhengande blokk. Mennen eg snakk med meinte eg måtte ha med ein person som målestokk, Eg oppfordra han, og han kunne ikkje godt seia nei.

Det grøne nettet står åleine, medan trossetrevlane inngår i 'Ferjereiser'.

… og søkte skogens ro. Nei, tvert om. Desse skogspartia er det lite ro over. Dei er enten brannskadde, herja av storm eller snauhogde av store maskiner. Slik er det å vera skog i dag. Det er spennande og vemodig å gå i slikt terreng, og ikkje minst å sjå korleis naturen prøver å få til ein balanse att etter skaden. Om ikkje grunneigaren plantar ny skog, vil det snart oppstå eit nesten ugjennomtrengeleg villniss som kanskje snart vil ordna seg i ulike biotopar.

Det er ikkje ufarleg å gå inn i hogstfelt som er nokre år gamle. Graset løyner gamle stubbar og groper, og er du (u)heldig ligg mobiltelefonen att i bilen medan du sjølv sleper deg fram med knekt fot. Eg føretrekkjer dei velordna skogsvegane og -stiane der eg til vanleg finn skogens ro. Samstundes veit eg at eg stundom må bevega meg i det ukjende for å finna nye motiv.